Hôm nay chúng ta hãy cùng nhau học bài học số 4 của môn Hóa Học lớp 11. Nội dung bài học là về phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.
Qua bài học này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích để các bạn sẽ tìm được bản chất và điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li. Từ đó chúng ta có thể viết được phương trình ion thu gọn của phản ứng này nhé.
Mục Lục
Phản ứng tạo thành chất kết tủa
Thí nghiệm: Hãy cùng trộn 2 dung dịch là Na2SO4 và BaCl2 vào với nhau. Ta sẽ thấy có hiện tượng là xuất hiện kết tủa màu trắng.
Từ đó ta có phản ứng: Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 $ + 2NaCl
Ta cũng có thể có phương trình ion rút gọn là: Ba2+ + SO42- → BaSO4 $
Giải thích: cả Na2SO4 và BaCl2 đều là những chất điện li rất mạnh. Vậy nên, khi phân li tạo thành 4 ion trong dung dịch.
Cùng tìm hiểu thêm phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a. Phản ứng tạo thành nước
Ta có thí nghiệm như sau: HCl + NaOH → NaCl + H2O. Ta sẽ thấy có hiện tượng là dung dịch đã bị mất màu hồng.
Từ đó ta có phương trình rút gọn là: H+ + OH- → H2O (chính là nước).
Lời giải thích: Phản ứng trên xảy ra là do có sự kết hợp của 2 ion OH- và H+. Nó đã tạo thành chất điện li yếu.
b. Phản ứng tạo thành axit yếu
Ta lại tiếp tục có thí nghiệm như sau: HCl + CH3COONa → NaCl + CH3COOH. Hiện tượng xảy ra sẽ là: dung dịch đã bị mất màu hồng và có mùi giấm chua.
Từ đó ta có phương trình ion rút gọn như sau: H+ + CH3COO- → CH3COOH
Giải thích một chút: các bạn nên biết dung dịch CH3COONa là dung dịch muối của bazơ mạnh và gốc axit yếu. Vậy nên nó tạo ra môi trường bazơ. Khi ta nhỏ dung dịch axit HCl vào, ta thấy có phản ứng xảy ra đã trung hòa hết lượng CH3COONa. Cho đến khi dư lượng axit thì dung dịch đã bị mất màu hồng. Còn mùi giấm chua là sản phẩm tạo thành CH3COOH.
Phản ứng tạo thành chất khí
Hãy cùng nhau thử thí nghiệm thứ 4 này nhé: 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2 #. Sau thí nghiệm ta thấy có bọt khí không màu xuất hiện. Đây chính là hiện tượng của thí nghiệm số 4.
Sau đó, ta có thể biết được phương trình ion rút gọn chính là:
2H+ + CO32- → H2O + CO2 #
Tôi đưa ra lời giải thích như sau: Sản phẩm khí không màu CO2 được tạo thành do phản ứng giữa axit HCl và Na2CO3 .
Kết luận
Từ bốn thí nghiệm trên, chúng ta có thể rút ra được những kết luận như sau:
Kết luận thứ nhất: Phản ứng vừa xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
Kết luận thứ hai: khi các ion được kết hợp với nhau và tạo thành một trong các chất sau: chất kết tủa, chất điện li yếu và chất khí thì phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li mới có thể xảy ra.
Hy vọng các bạn sẽ hiểu hơn về phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li thông qua bài học trên đây nhé! Chúc các bạn học tốt!
